Hannibal vertelt over een woelige periode in de geschiedenis van het Romeinse Rijk. Het boek is opgezet als een lange flashback waarbij de oude Hannibal Barkas terugkijkt op zijn leven, geen evident uitgangspunt voor een hedendaagse jeugdroman. Het vraagt niet alleen het verwerken van complexe historische informatie, maar ook inleving in een personage uit een heel andere tijd en cultuur, bovendien een oude man op de drempel van de dood. De belezenheid van Michael De Cock maakt de grote sterkte van het boek uit, al leidt ze ook tot een aantal zwaktes.
De Cock heeft de tocht en de strategie van Hannibal nauwgezet uitgeplozen. Deze ingewikkelde informatie is verwerkt tot een bevattelijk, boeiend en bijwijlen spannend relaas. De vele gedetailleerde beschrijvingen maken het boek echter nogal zwaar. Bovendien doorspekt De Cock het verhaal met verwijzingen naar andere klassieke auteurs en mythologische verhalen, de ene al meer van toepassing dan andere. Ook weet hij de historische feiten niet altijd even goed te doseren. Dan verdringt de stem van de gedocumenteerde auteur die van het personage.
Dat de nadruk ligt op kennisoverdracht, komt ook naar voren in de vormgeving: het boek bevat een kaart waarop de tocht van Hannibals leger is aangeduid en twee referentielijsten. De Cock wil zich ervan vergewissen dat op de historische correctheid weinig kan worden aangemerkt en verliest daarbij soms zijn doelpubliek uit het oog.
Als De Cock de teugels wat meer had laten vieren, had hij zich als romanschrijver kunnen profileren. Deze tekortkoming uit zich vooral in de karakterisering van Hannibal in relatie tot andere mensen. In de oorlogsthematiek voelt De Cock zich duidelijk beter op zijn plaats. Dan durft hij wel stellingen in te nemen. Zo zet Hannibal in zijn sterkste passages aan tot nadenken over het hoe en waarom, de zin en onzin van oorlog. Hier laat De Cock de relatie met de hedendaagse leefwereld van zijn lezers wel duidelijk spreken. Hij gaat niet alleen in op de relativiteit van oorlog, ook de geschiedenis zelf wordt gethematiseerd. Zo wordt de lezer aan het denken gezet over het proces van geschiedschrijven, een proces waar ook dit boek deel van uitmaakt. Deze metahistorische dimensie verleent het werk een waardevolle diepgang.
Dit boek is hoe dan ook een doorbijter en vraagt om een dito lezer met interesse voor geschiedenis. Op zich geen probleem, alleen jammer dat de gedreven historicus in De Cock de romanschrijver te weinig ruimte laat. Een ander heikel punt zijn de illustraties. De donkerrode titelpagina’s zijn telkens voorzien van een schets in Oost-Indische inkt. Gerda Dendooven slaagt er met deze inkttekeningen niet in de functie van het versieren te overstijgen. Bovendien zijn ze vormelijk zeker niet allemaal even sterk en is de bladschikking ronduit zwak. De illustraties passen niet bij het krachtige lettertype. Een gemiste kans. Wat blijft hangen na lectuur van Hannibal is dus vooral een boeiende geschiedenis, inkijk in de redeneringen van oorlogsvoerder en heel wat stof om over na te denken.
 
(Dit is een abstract van een artikel van Sylvie Geerts. De volledige tekst is verschenen in De Leeswelp 2, 2013.)
[Sylvie Geerts]

Hannibal (ik-figuur), legendarische aanvoerder van het Carthaagse leger die over de Alpen trok met 42 olifanten, kijkt terug op zijn leven. In een nauwgezette reconstructie van het klassieke verhaal kruipt de lezer in het hoofd van Hannibal. Hij wint vele veldslagen. Haalt hij ook de eindoverwinning? Vooruitwijzingen voeren de spanning op. De lezer groeit mee met de onzekere jongeman die zijn vader in de strijd verliest, met de ongeduldige legeraanvoerder in zijn zestien jaar lange strijd in Italië en met de wijs geworden oude man in Turkse ballingschap. Dialogen bieden een welkome afwisseling op de gruwelijke details van de strijd en de filosofische gedachten van de verteller. Alle middelen zijn geoorloofd; vergelding vanzelfsprekend. Wie de klassieke achtergrond niet kent, raakt geboeid door de vraag of Hannibal zal winnen. Wie het verhaal kent vanuit het traditionele standpunt van de Romeinse geschiedschrijving, krijgt een nieuwe kijk op de historie. Zorgvuldige opbouw sleept de lezer mee in een dispuut over oorlog en vrede dat onverkort van toepassing is op de huidige tijd. Het nawoord biedt (historische) achtergrondinformatie. Voorin een kaart waarop de route is aangegeven; achterin lijsten met historische figuren en plaatsnamen. Boekenwelp 2013. Vanaf ca. 15 jaar.

Ca. 200 v.C.: Hannibal overdenkt in zijn ballingsoord in Bithynië zijn leven. Zijn kinderjaren bracht hij door op Sicilië. Na de eerst Punische oorlog moesten de Carthagers het eiland aan Rome afstaan. De familie Barcas verhuisde naar het rijke Cartagena in Spanje en raakte zo opnieuw in conflict met de Romeinen. Na de dood van vader Hasdrubal werd Hannibal als oudste zoon de aanvoerder van het Carthaagse leger. Met duizenden huurlingen en een veertigtal olifanten trok hij vanuit Spanje door Zuid-Gallië over de Alpen naar Noord-Italië. Zestien jaar verbleef hij op Italische bodem. Hij overwon de Romeinse legers bij de Ticinus, de Trebia, het Trasimeense meer en bij Cannae. Maar de hoofdstad durfde hij niet te veroveren. Uiteindelijk moest hij Italië verlaten toen Scipio zijn vaderstad in Noord-Afrika bedreigde. Na de nederlaag bij Zama dook Hannibal onder in Klein-Azië. Toen de Romeinen jaren later zijn uitlevering eisten, pleegde hij zelfmoord.
Een lijvig historisch verhaal met te veel uitweidingen, verteld vanuit het standpunt van de eigengereide krijgsheer, die gedreven werd door haat- en wraakgevoelens. De auteur heeft met zijn vader de slagvelden bezocht en de antieke bronnen geraadpleegd. Hij is te weinig kritisch, bijvoorbeeld wat de getalsterkte van het leger betreft. Voorin bevindt zich een kaartje, achterin een register met historische figuren en geografische aanduidingen.
Aanbevolen voor leraren geschiedenis en erg leergierige leerlingen.